Van 28 maart tot en met 23 september 2016 organiseerde Fabrikaat, in samenwerking met het Architectuurcentrum Nijmegen, BouwLab Nijmegen: een tijdelijk proefveld voor het nieuwe wonen. Op de nieuwe stadskade van het in 2016 opgeleverde rivierpark in Nijmegen experimenteerden met nieuwe vormen van wonen, bouwen en ontwerpen. Samen met het publiek onderzochten we in BouwLab onze veranderende leefomgeving.

Bewoners, ondernemers, (overheids-, culturele-, en onderwijs-) instellingen en professionals hebben in de totstandkoming van BouwLab invulling gegeven aan een nieuwe vorm van stadmaken op kleine schaal. Op deze plek aan de Spiegelwaal is gebouwd, gewoond, gelogeerd, geëxperimenteerd met off-grid voorzieningen, hebben cross-overs plaatsgevonden, is kennis gedeeld, hebben we elkaar geïnspireerd, zijn ideeën ontwikkeld en zijn nieuwe inzichten opgedaan over vernieuwende, toekomstbestendige ideeën rondom het ideale (t)huis in het algemeen, en specifiek voor het nieuwe Nijmegen-Noord. 

BouwLab heeft hiermee een rol vervuld in placemaking voor het recent geopende rivierpark en het aangrenzende gebied de Waalsprong in Nijmegen, dat de komende jaren verder ontwikkeld zal worden. We hebben met elkaar nieuwe mogelijkheden laten zien voor het gebruik van dit gebied, gericht op de actuele stadsontwikkelingen in Nijmegen en de veranderende behoeftes van mensen. Bijvoorbeeld om duurzamer of kleiner te wonen of om zelf je woon- of werkplek vorm te geven. Tevens hebben we het programma gericht op de mogelijkheden die er liggen om het experiment hiertoe in de tussentijd aan te gaan, totdat plekken een definitieve invulling hebben gekregen. 

Fabrikaat en het Architectuurcentrum Nijmegen hebben BouwLab geïnitieerd vanuit een gedeelde motivatie. Gezamenlijk hebben we door onze verschillende focus en werkwijze het vraagstuk vanuit een breed perspectief benaderd en een veelzijdig programma kunnen neerzetten. Op deze manier verbonden we partijen aan elkaar, ontstonden er nieuwe samenwerkingen en verzamelden we verschillende zienswijzen. Fabrikaat heeft met BouwLab het gesprek willen starten over nieuwe vormen om onze leefomgeving in te richten, gericht op meerjarige placemaking projecten in Nijmegen-Noord waarbij een concreet vervolg kan worden gegeven aan de opgedane kennis, ideeën, experimenten en vele samenwerkingen waarvoor BouwLab de basis heeft gelegd. 

BouwLab was een organisch groeiend minidorp, waarvan de samenstelling afhankelijk was van de deelnemende partijen. Over de hele periode hebben verschillende objecten plaatsgemaakt voor andere. Hiermee gaven we een veelzijdig beeld van de huidige ontwikkelingen. Als onderdeel van dit proefveld hebben we gezocht naar manieren om BouwLab zo duurzaam en zelfvoorzienend mogelijk te laten functioneren. Door samen te werken met MIR, 100% ZONNIG, DAR en Rick Tegelaar & Arno Geesink voorzagen we in onze eigen energie- en watervoorziening. We hebben het publiek de mogelijkheid willen geven om deze alternatieve woonvormen ook daadwerkelijk te gebruiken en beleven. In het minidorp kon je dan ook blijven overnachten voor een unieke ervaring van ruimte en plek. De dome van MIR, dé eye-catcher van BouwLab, functioneerde als ontmoetingsplek en expositieruimte.

Om het gesprek op gang te brengen ontwikkelde Fabrikaat speciaal voor BouwLab een publieksprogramma.

Talk Of The Town | een samenwerking van Fabrikaat en Museum Het Valkhof
Vanuit een object uit de collectie van Museum Het Valkhof nemen kunstenaars het publiek mee in hun kijk- en denkwijze over stedelijke ontwikkeling en de rol van burgers hierin. De collectie van het museum is rijk aan geschiedenis en geeft zich op de wijze waarop men door de eeuwen heen onze leefomgeving heeft vormgegeven. Het door de kunstenaar geselecteerde object wordt uit de museale context gehaald en gepresenteerd in paviljoen KAPKAR/ SF-P7S, waardoor de betekenis van het object en de geschiedenis van het stadmaken op een nieuwe manier werd belicht, namelijk vanuit de vaak onconventionele kijk van de kunstenaar. Dit resulteert in een inspirerende nieuwe blik op onze leefomgeving en de museale collectie van Museum Het Valkhof, zowel voor de bezoeker, het museum, als voor de kunstenaar. Gastkunstenaars waren Scapetransformer, Erik Sep en Jan Rothuizen. De gesprekken werden geleid door moderator Arie-Willem Bijl. In 2017 kreeg Talk Of The Town een vervolg, ditmaal onder leiding van moderator Gijs Frieling. Gastkunstenaars waren Marjan Teeuwen, Leonard van Munster en Iswanto Hartono. 

Exposities in BouwLab 
Op uitnodiging van Fabrikaat heeft MIR de kunstprogrammering op BouwLab verzorgd, met geselecteerde kunstenaars wiens werk zich sterk verhoudt tot de stedelijke omgeving. Het experiment waar MIR onder andere voor staat sluit aan bij de doelstellingen van Fabrikaat: MIR profileert zich als vrijplaats, expeditiestation en paviljoen voor proefopstellingen en als tijdelijke huisvesting voor kunstenaars, installaties en kunstwerken.

B hungry & get fed | onder leiding van trainer en moderator Marlies Leupen
Vanuit de gedachte dat ideeën pas een stap verder komen als je ze deelt, ontwikkelde Marlies Leupen het format B hungry & get fed. Deze gedachte sluit aan bij de werkwijze van Fabrikaat en werkt als een katalysator in het concretiseren van ideeën voor GR#D, een concept van Fabrikaat voor tijdelijke invulling van lege ruimte bij herbestemming.

Naast het publieksprogramma hebben wij vanuit overige activiteiten programma gemaakt gerelateerd aan het thema. Zo hebben we expedities door het gebied en workshops georganiseerd. Ook was BouwLab elke donderdag tot en met zondag geopend voor publiek. Onze vrijwilligers gaven rondleidingen en informatie, er was een bar en er kon geluncht worden.

In deze publicatie lees je meer informatie over het programma en de achtergrond waartegen BouwLab zich heeft afgespeeld, evenals de impact en het vervolg voor onze organisatie.

Foto's: Fabrikaat, Alphons ter Avest, Syl Scheffel

Voor de totstandkoming van BouwLab heeft Fabrikaat steun gekregen van:
BankGiro Loterij Fonds | gemeente Nijmegen